Het beschermingsmechanisme
Trauma & Dissociatie, beide de gemene deler van de ziektebeelden '(complexe) post traumatische stressstoornis', (C)PTSS, 'andere gespecificeerde dissociatieve stoornis', AGDS en de 'dissociatieve identiteitsstoornis', DIS. Dit zijn stoornissen die kunnen ontwikkelen als een gevolg van ernstig (chronisch) vroegkinderlijk trauma.
Net zoals bij andere onzichtbare ziektebeelden, kan het soms best eenzaam zijn om te worstelen met de gevolgen van vroegkinderlijk trauma. Vaak kan er sprake zijn van veel verwarring. Vragen als "ben ik niet gek?", "ben ik niet gewoon een aansteller?" of "heb ik wel het recht om te voelen wat ik voel?" zijn binnen deze psychische ziektebeelden dan ook niet vreemd. Echter zijn deze stoornissen in de basis een beschermingsmechanisme. Eentje die het leven gered heeft van het jonge kind dat trauma onderging. Door intern weg te gaan van het trauma (te dissociëren) bleef het doorlevende zelf intact, terwijl een ander deel het trauma als het ware op zich nam waardoor het jonge kind een zo normaal als mogelijke ontwikkeling kon blijven doorlopen zonder geteisterd te worden door het trauma. Het maakt de lijdensdruk van deze stoornissen niet minder zwaar, maar het mechanisme dat je leven gered heeft is briljant. En dat mag best gezegd worden.
Ontkenning
Ontkenning is het hart van elke dissociatieve stoornis als gevolg van vroegkinderlijk trauma. Door het trauma te ontkennen heb je deze namelijk kunnen overleven. Want als ik niet erken dat het trauma écht was dan was het er ook niet. Zo beschermt jouw psyche je tegen de pijn die vast zit aan het trauma. Voor veel mensen met DIS/AGDS of CPTSS is ontkenning onderdeel van het dagelijks leven. Ontkenning van de stoornis, ontkenning van het trauma, ontkenning van amnesie en ga zo maar door. Het is dé manier geworden om maar niet geconfronteerd te worden met het traumatisch verleden uit angst om volledig in te storten op functioneringsniveau. Maar die hardnekkige ontkenning is niet alleen maar fijn, integendeel delen van jou kunnen van binnen schreeuwen om erkenning voor de pijn die zij voor jou opgeslagen hebben. Wat kan leiden tot vele interne conflicten. Maar als je vast blijft lopen in ontkenning, realiseer je dan: dat je geen reden hebt om iets te ontkennen wat er niet is. Ontkenning = erkenning. De maatschappij kan soms op zo'n manier reageren op trauma verhalen dat je meer en meer kan gaan twijfelen aan jezelf. Maar dit is niet nodig, jouw verhaal is valide en onthoud: er was geen ontkenning nodig als er niks was om te ontkennen. Je verdient het om te helen.
Herinneringen
Bij herinneringen aan gebeurtenissen die zowel traumatisch als chronisch van aard zijn, ontstaat er een ontregelde HPA-as.. Dat betekent dat de bijnieren zoveel stresshormonen (cortisol) aanmaken dat ze als het ware het brein ''vergiftigen''. Hierdoor kan je (ook op latere leeftijd) veel traumatische herinneringen niet goed narratief (als een verhaal van begin tot eind) herinneren. Deze herinneringen worden gefragmenteerd opgeslagen, of kunnen deze zelfs helemaal niet narratief opgeslagen worden. Aangezien het gehele zenuwstelsel inclusief het brein tijdens een traumatische gebeurtenis in overlevingsmodus schiet, heeft het opslaan van de herinnering minder prioriteit. Overleven op dat moment is belangrijker. In de volwassenheid kunnen traumatische ervaringen op hele jonge leeftijd plots tot last zijn en blijven. Ook als er geen duidelijke narratieve herinneringen zijn.
Vroeger zei men over traumatische ervaringen bij hele jonge kinderen: “dat is niet zo erg, ze kunnen het zich toch niet herinneren”. Dit is absoluut niet het geval. Als een moeder tijdens de zwangerschap in een stressvolle situatie zit en zij hierdoor te veel stresshormonen aanmaakt heeft dit gevolgen voor de ongeboren baby. De moeder geeft deze hormonen namelijk automatisch door aan de baby in de baarmoeder. Deze baby kan hier later in de volwassenheid klachten door ervaren (Van der Kolk, 2018).
Van der Kolk, B. (2018). The Body Keeps the Score: Mind, Brain and Body in the Transformation of Trauma. Adfo Books.